درمان کم بینایی چشم در کودکان و بزرگسالان
کم بینایی یکی از مشکلات مهم بینایی است که می‌تواند کیفیت زندگی افراد را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. این مشکل نه‌تنها فعالیت‌های روزمره را دشوار می‌کند، بلکه ممکن است باعث کاهش اعتمادبه‌نفس، افت تحصیلی در کودکان یا کاهش عملکرد شغلی در بزرگسالان شود. در این مطلب به‌طور کامل به دلایل، علائم و روش‌های درمان کم بینایی می‌پردازیم تا بتوانید با آگاهی کامل برای بررسی و درمان اقدام کنید
کم بینایی چشم چیست؟
کم بینایی به شرایطی گفته می‌شود که فرد با وجود استفاده از عینک، لنز تماسی یا حتی انجام جراحی، باز هم نتواند دید واضح و کافی داشته باشد. افرادی که دچار کم بینایی هستند معمولاً در دیدن جزئیات، مطالعه، رانندگی یا تشخیص چهره افراد دچار مشکل‌اند.
علائم کم بینایی در بزرگسالان و کودکان
علائم کم بینایی می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد، اما چند نشانه مشترک وجود دارد که بهتر است به آن‌ها توجه کنید. حتی اگر از عینک استفاده می‌کنید، ممکن است این مشکلات را تجربه کنید:
- آیا در تشخیص چهره دوستان و آشنایان مشکل دارید؟
- آیا انجام کارهای نزدیک مثل خواندن، آشپزی، کاردستی، تعمیر وسایل خانه یا انتخاب رنگ لباس برایتان دشوار شده است؟
- آیا در محل کار یا خانه احساس می‌کنید نور محیط برایتان کم‌رنگ‌تر و کم‌کیفیت‌تر شده؟
- آیا خواندن تابلوهای خیابان، اتوبوس یا نام فروشگاه‌ها سخت شده است؟
این تغییرات می‌تواند نشانه‌های اولیه کم‌بینایی باشد. هرچه زودتر این مشکلات تشخیص داده شود، شانس بیشتری برای درمان موفق و حفظ دید باقی‌مانده دارید. معاینات منظم چشم پزشکی، به‌ویژه معاینه ته چشم، باید بخشی از مراقبت‌های سلامت شما باشد. اگر اخیراً متوجه تغییر در بینایی خود شده‌اید، توصیه می‌کنیم در اسرع وقت به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
برخی دیگر از علائم کم بینایی در افراد
در بزرگسالان
مشکل در خواندن متون حتی با عینک
تاری دید در شب یا روز
دشواری در تشخیص چهره افراد
نیاز به نور بیشتر هنگام مطالعه یا کار
حساسیت به نور
در کودکان
نزدیک شدن زیاد به تلویزیون یا کتاب
افت تحصیلی یا بی‌علاقگی به درس
کج گرفتن سر یا چشمان نیمه‌باز هنگام تمرکز
ناتوانی در تشخیص اشیای دور یا نزدیک
دلایل کم بینایی چشم چیست؟
در بزرگسالان بیماری‌های چشمی مانند:
- آب مروارید (کاتاراکت)
- آب سیاه (گلوکوم)
- دژنراسیون ماکولا (تباهی لکه زرد)
- دیابت رتینوپاتی (آسیب شبکیه ناشی از دیابت)
- آسیب‌های چشمی یا ضربه به چشم
- جراحی ناموفق چشم
- مشکلات مادرزادی
در کودکان
- تنبلی چشم (آمبلیوپی)
- آب سیاه مادرزادی
- آب مروارید مادرزادی
- مشکلات ژنتیکی یا شبکیه‌ای مانند RP (رتینیت پیگمانتوزا)
تشخیص علت کم بینایی
طبق نظر پزشکان، اولین قدم در مواجهه با کم بینایی شناسایی دقیق علت آن است. چون تا زمانی که ندانیم دلیل کاهش دید چیست، نمی‌توان تصمیم درستی برای درمان گرفت.
برخی علل مانند بیماری‌های مادرزادی یا ژنتیکی ممکن است درمان‌پذیر نباشند، اما بسیاری از اختلالات مثل آب مروارید یا تنبلی چشم قابل درمان‌اند.
شدت کم بینایی چگونه تعیین می‌شود؟
کم بینایی به‌صورت کلی در چهار سطح تقسیم‌بندی می‌شود:
خفیف (دید بین 6/12 تا 6/18): به این معنی است که فرد از فاصله ۶ متری می‌تواند چیزی را ببیند که افراد با بینایی طبیعی از فاصله ۱۲ تا ۱۸ متری مشاهده می‌کنند. یعنی دید او کمی کاهش یافته اما هنوز نسبتاً مناسب است.
متوسط (دید بین 6/18 تا 6/60): یعنی فرد از فاصله ۶ متری قادر است چیزی را ببیند که افراد معمولی از فاصله ۱۸ تا ۶۰ متری می‌بینند. این نشان‌دهنده کاهش قابل توجه در دید است و ممکن است انجام برخی کارها را دشوار کند.
شدید (دید کمتر از 6/60): بدین معناست که فرد باید از فاصله کمتر از ۶ متر به اشیاء نگاه کند تا بتواند آن‌ها را ببیند، در حالی که افراد با دید طبیعی آن‌ها را از فاصله ۶۰ متر یا بیشتر مشاهده می‌کنند. این سطح از کاهش دید مشکلات جدی را در فعالیت‌های روزمره ایجاد می‌کند.
نابینایی (دید کمتر از 3/60 یا میدان دید کمتر از 10 درجه)
راه‌های درمان کم بینایی
کم بینایی چشم معمولاً درمان قطعی ندارد، اما اگر فرد به محض مشاهده علائم کم بینایی به چشم‌پزشک مراجعه کند و معاینه شود، می‌تواند تا حد زیادی جلوی پیشرفت بیماری را بگیرد. با پیروی از توصیه‌های پزشک و رعایت نکات مراقبتی، میتوان دید باقی‌مانده را حفظ کرد و بهتر از آن استفاده نمود. البته پیشگیری همیشه آسان‌تر از درمان است؛ به همین دلیل، انجام معاینات منظم چشم‌پزشکی و جدی گرفتن آن‌ها بهترین راه برای محافظت از چشم‌ها و کاهش ریسک کم‌بینایی است.
البته در موارد خاص میتوان کم بینایی را درمان نیز کرد و یا از شدت آن کاست.
درمان کم بینایی به دلیل آب مروارید
درمان: جراحی آب مروارید و جایگزینی لنز داخل چشم (IOL)
تنبلی چشم در کودکان
درمان: بستن چشم سالم برای تحریک چشم ضعیف (patching)، عینک، تمرین‌های بینایی
کم بینایی به دلیل گلوکوم (آب سیاه)
درمان: دارو، قطره‌های چشمی کاهش‌دهنده فشار، جراحی در موارد پیشرفته
درمان کم بینایی چشم به دلیل دیابت رتینوپاتی
درمان: کنترل دیابت، لیزر شبکیه، تزریق دارو داخل چشم
RP یا بیماری‌های شبکیه ارثی
درمان: اغلب درمان قطعی ندارد ولی استفاده از وسایل کمک‌بینایی می‌تواند کیفیت زندگی را بهبود دهد
سایر بیماری‌های دژنراتیو
درمان بسته به نوع بیماری دارد اما در بسیاری از موارد (مثل تباهی لکه زرد) استفاده از مکمل‌ها، تغییر سبک زندگی و ابزارهای کمکی مؤثر است
کمک بینایی و سایل کمکی:
در صورتی که درمان پزشکی امکان‌پذیر نباشد، استفاده از وسایل کمکی می‌تواند به فرد در انجام فعالیت‌های روزمره کمک کند: • عینک‌های مخصوص کم بینایی • لوپ (ذره‌بین دستی یا رومیزی) • تلویزیون‌های مدار بسته (CCTV) • نرم‌افزارهای بزرگ‌نمایی روی کامپیوتر و موبایل
چرا درمان زودهنگام کم بینایی مهم است؟
- جلوگیری از پیشرفت بیماری‌های چشمی
- افزایش عملکرد در زندگی روزمره
- کاهش احتمال افسردگی و انزوای اجتماعی
- کمک به رشد صحیح کودکان و جلوگیری از افت تحصیلی آن‌ها
کم بینایی در کودکان؛ اهمیت تشخیص زودهنگام
کودکانی که دچار کم بینایی هستند، اغلب خودشان متوجه مشکل نمی‌شوند. این وظیفه والدین است که با مشاهده علائم، کودک را نزد چشم‌پزشک ببرند. تشخیص زودهنگام به‌ویژه در مواردی مانند تنبلی چشم، می‌تواند از بروز نابینایی دائمی جلوگیری کند.
همین حالا برای معاینات دوره‌ای کودک خود اقدام کنید:
خدمات بیمارستان تریتا برای درمان کم بینایی
در مرکز فوق‌تخصصی چشم‌پزشکی تریتا، ابتدا دلیل کم بینایی با معاینات دقیق و پیشرفته مشخص می‌شود. سپس در صورت نیاز به درمان، متناسب با علت اصلی، اقدامات درمانی انجام می‌گیرد:
- انجام آزمون‌های کامل بینایی
- تشخیص دقیق سطح کم بینایی
- جراحی آب مروارید با تکنولوژی روز
- درمان تنبلی چشم در کودکان
- درمان‌های تخصصی گلوکوم و شبکیه
- ارائه وسایل کمک بینایی پیشرفته
سوالات متداول درباره کم بینایی چشم (FAQ)
خیر، افراد کم‌بینا درجاتی از دید دارند ولی این دید آن‌قدر کم است که بر زندگی روزمره‌شان تأثیر می‌گذارد.
خیر، اما میتوان با عینک، لنز یا جراحی دید را اصلاح و کیفیت زندگی را حفظ کرد.
خیر، بسته به علت آن می‌تواند ثابت بماند یا به‌مرور بدتر شود. درمان زودهنگام می‌تواند جلوی پیشرفت آن را بگیرد.
خیر، کودکان هم ممکن است به دلایل مختلفی دچار کم بینایی شوند.