عفونت چشم نوزاد یکی از مشکلاتیست که خیلی از والدین در روزها یا هفتههای اول تولد با آن روبهرو میشوند. چشمهای کوچکی که ناگهان قرمز میشوند، ترشح دارند یا صبحها به هم میچسبند، نگرانی زیادی برای پدر و مادر ایجاد میکند. اما خبر خوب این است که بیشتر موارد عفونت چشم نوزاد خفیف و قابل درمان هستند؛ فقط کافی است علت آن بهدرستی تشخیص داده شود و درمان مناسب انجام گیرد.
در این مطلب از وبلاگ تریتا بهطور کامل درباره علتها، علائم، درمانهای خانگی، قطرههای مناسب و زمان مراجعه به پزشک صحبت میکنیم تا با خیال راحت بتوانید از چشمان کوچک نوزادتان مراقبت کنید.
عفونت چشم نوزاد چیست و چرا ایجاد میشود؟
در چند سال اخیر، داروهای خانواده GLP-1 مثل Ozempic،Wegovy و Mounjaro به دلیل تأثیر چشمگیرشان در کنترل وزن و قند خون، محبوبیت زیادی پیدا کردهاند. این داروها ابتدا برای درمان دیابت نوع ۲ ساخته شدند، اما بعد از مشاهده کاهش وزن قابل توجه در مصرفکنندگان، بهعنوان داروهای لاغری نیز استفاده شدند.
نحوه عملکرد داروهای GLP-1 بر بدن
این داروها با تقلید از هورمونی طبیعی به نام GLP-1 باعث کاهش اشتها، کند شدن تخلیه معده و کنترل بهتر قند خون میشوند. در نتیجه، فرد احساس سیری بیشتری دارد و وزن کاهش مییابد. اما همین تغییرات متابولیکی میتواند در بعضی موارد بهصورت غیرمستقیم روی سلامت چشم تأثیر بگذارد.
چرا ممکن است روی چشم اثر بگذارند؟
عفونت چشم نوزاد که در پزشکی به آن التهاب ملتحمه نوزادی (Ophthalmia neonatorum) گفته میشود، نوعی التهاب در بخش سطحی چشم و پلکهاست که معمولاً در چند روز یا چند هفتهی اول پس از تولد ظاهر میشود. این عفونت ممکن است فقط یک چشم را درگیر کند یا هر دو چشم را تحتتأثیر قرار دهد.
در بیشتر موارد، عفونت چشم در نوزادان به یکی از دلایل زیر اتفاق میافتد:
- ورود میکروبها (باکتری یا ویروس) از بدن مادر در حین زایمان
- تحریک شیمیایی ناشی از قطرهها یا مواد ضدعفونیکنندهای که بعد از تولد در چشم نوزاد استفاده میشون
- یا بهدلیل انسداد مجرای اشکی که باعث میشود اشک بهدرستی تخلیه نشود و محیط برای رشد باکتری فراهم گردد.
در نوزادانی که بهتازگی متولد شدهاند، سیستم ایمنی هنوز کامل نیست و همین موضوع باعث میشود احتمال بروز عفونت بیشتر باشد.
آیا عفونت چشم نوزاد خطرناک است؟
بیشتر عفونتهای چشم نوزاد خفیف هستند و با مراقبتهای ساده و تجویز پزشک در چند روز بهبود پیدا میکنند. اما در بعضی موارد، عفونت ممکن است ناشی از میکروبهای خاصی مانند گونورهآ یا هرپس (تبخال) باشد که در صورت درمان نکردن بهموقع میتواند به قرنیه آسیب بزند یا حتی بینایی را تهدید کند.
بنابراین اگر متوجه شدید که چشم نوزادتان قرمز، متورم یا همراه با ترشحات زرد و غلیظ است، بهتر است حتماً توسط پزشک معاینه شود تا علت دقیق مشخص گردد.
بهطور خلاصه، اگرچه همهی عفونتهای چشم خطرناک نیستند، اما هیچ موردی را نباید ساده گرفت.
اگر چشم نوزادتان قرمز، متورم یا همراه با ترشحات زرد و غلیظ است یا حس میکنید چشم نوزادتان قرمز شده است میتوانید با مشاوران تریتا ارتباط گرفته و یا برای درمان وقت خود را رزرو کنید:
علت عفونت چشم نوزاد چیست؟
علت عفونت چشم نوزاد میتواند متفاوت باشد و بر اساس آن نوع درمان هم فرق میکند. در ادامه مهمترین دلایل را بررسی میکنیم.
۱. عفونتهای باکتریایی
- کلامیدیا تراکوماتیس: یکی از شایعترین علتهاست که معمولاً بین روز پنجم تا چهاردهم تولد بروز میکند. ترشحات چشم در این حالت معمولاً چرکی و زردرنگ هستند.
- نایسریا گونورهآ: از جدیترین انواع عفونت است که گاهی در یکی دو روز اول بعد از تولد دیده میشود و باعث ورم زیاد و ترشح فراوان میگردد. این نوع باید فوراً درمان شود چون ممکن است به قرنیه آسیب بزند.
- سایر باکتریها مانند استافیلوکوک یا هموفیلوس نیز میتوانند عامل عفونت باشند، اما شدت آنها معمولاً کمتر است.
۲. عفونتهای ویروسی
ویروسهایی مانند هرپس سیمپلکس (HSV) یا آدنوویروسها هم میتوانند باعث التهاب چشم شوند. در این موارد چشم معمولاً قرمز، آبکی و گاهی با تاولهای کوچک روی پوست اطراف چشم همراه است.
ارتباط با بیماریهای چشمی دیگر
افرادی که دیابت دارند، پیش از مصرف این داروها در معرض مشکلاتی مانند رتینوپاتی دیابتی هستند. تغییرات سریع در سطح قند خون هنگام مصرف داروهای کاهش وزن میتواند این مشکلات را موقتاً تشدید کند. با این حال، در بیشتر موارد این اثر موقتی است و با کنترل بهتر قند خون، وضعیت چشم بهبود مییابد.
۳. علل غیرعفونی
گاهی اوقات قرمزی و ترشح چشم نوزاد بهدلیل انسداد مجرای اشکی است، نه عفونت. در این حالت ترشحات معمولاً شفاف و بدون التهاب شدید هستند. همچنین بعضی از نوزادان ممکن است به قطرههای پروفیلاکسی یا مواد ضدعفونی بعد از زایمان واکنش نشان دهند که به آن عفونت شیمیایی چشم نوزاد میگویند.
علائم عفونت چشم نوزاد
علائم میتوانند بسته به علت متفاوت باشند، اما موارد زیر از رایجترین نشانهها هستند:
- قرمزی یا التهاب اطراف چش
- ترشحات زرد یا سبزرنگ
- چسبیدن پلکها به هم مخصوصاً صبحه
- ورم پلکه
- اشکریزش بیش از حد
- حساسیت به نور
اگر چشم نوزاد فقط کمی اشک دارد ولی قرمز نیست، احتمالاً مشکل از انسداد مجرای اشکی است. اما اگر ترشحات غلیظ، قرمزی یا ورم وجود دارد، احتمال عفونت بیشتر است.
در هر صورت اگر ترشح زیاد، تب، بیقراری یا علائم پوستی اطراف چشم دیدید، مراجعه به پزشک ضروری است.
تشخیص عفونت چشم نوزاد
پزشک معمولاً با مشاهدهی ظاهر چشم و نوع ترشحات میتواند علت را حدس بزند. در برخی موارد نمونهای از ترشح چشم برای بررسی در آزمایشگاه فرستاده میشود تا نوع میکروب (باکتری یا ویروس) مشخص شود.
تشخیص دقیق اهمیت زیادی دارد، چون هر نوع عامل عفونت درمان مخصوص به خودش را دارد.
همچنین پزشک بررسی میکند که آیا انسداد مجرای اشکی وجود دارد یا نه، چون درمان آن با عفونت متفاوت است.
پزشکان متخصص بیمارستان تخصصی چشم تریتا میتوانند در سریع ترین زمان این کار انجام داده و نسبت به درمان اقدام کنند.
درمان عفونت چشم نوزاد
درمان بستگی به علت عفونت دارد، اما چند اصل کلی وجود دارد:
درمان دارویی برای عفون چشم کودکان و نوزادان
در موارد باکتریایی معمولاً از پماد یا قطره آنتیبیوتیک مخصوص نوزادان استفاده میشود. یکی از رایجترین داروها پماد اریترومایسین است که برای بیشتر نوزادان بیخطر است.
اگر عفونت شدیدتر باشد یا عامل آن گونورهآ یا کلامیدیا باشد، ممکن است پزشک آنتیبیوتیک خوراکی یا تزریقی تجویز کند.
در عفونتهای ویروسی مثل هرپس، از داروهای ضدویروس مانند آسیکلوویر استفاده میشود.
- هیچوقت نباید خودسرانه از قطرههای بزرگسالان یا داروهای خانگی استفاده کنید، چون ممکن است برای چشم نوزاد خطرناک باشند.
درمان خانگی عفونت چشم نوزاد
برخی مراقبتهای ساده خانگی میتوانند به بهبود سریعتر کمک کنند:
- با دستهای تمیز، ترشحات چشم را با گاز استریل و آب ولرم پاک کنید. برای هر چشم از گاز جداگانه استفاده کنید تا آلودگی منتقل نشود.
- میتوانید چند بار در روز کمپرس گرم (نه داغ) روی پلک نوزاد بگذارید تا ترشحات نرم و راحتتر پاک شوند.
- از تماس چشم نوزاد با حوله، بالش یا دستمال آلوده جلوگیری کنید.
- تا زمان بهبودی، وسایل شخصی نوزاد مثل حوله را جداگانه بشویید.
این مراقبتها برای موارد خفیف کافی هستند، ولی در عفونتهای شدید حتماً درمان دارویی لازم است.
بهترین قطره برای عفونت چشم نوزاد
پزشک با توجه به نوع عفونت، قطره یا پماد مناسب را تجویز میکند. رایجترین داروها شامل:
- اریترومایسین (Erythromycin ophthalmic ointment): ایمن و مؤثر برای بیشتر نوزادان؛ معمولاً بهصورت پماد در چشم زده میشود.
- تتراسایکلین (Tetracycline ointment): در بعضی کشورها برای درمان و پیشگیری استفاده میشود.
- داروهای ضدویروسی در صورت عفونت ویروسی (مثل هرپس).
یادتان باشد هر نوزاد شرایط خاص خودش را دارد، پس استفاده از هر دارو باید زیر نظر پزشک انجام شود. استفادهی خودسرانه از دارو ممکن است به چشم نوزاد آسیب بزند.
پیشگیری از عفونت چشم نوزاد
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. برای کاهش احتمال بروز عفونت چشم نوزاد، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- درمان بهموقع عفونتهای مادر در دوران بارداری، بهویژه عفونتهای واژن یا دهانه رحم.
- استفاده از قطرههای آنتیبیوتیک در چشم نوزاد بلافاصله بعد از تولد (که معمولاً در بیمارستان انجام میشود).
- شستن مرتب دستها هنگام تماس با چشم نوزاد.
- پرهیز از تماس نوزاد با افرادی که تبخال یا بیماریهای چشمی دارند.
این مطلب را نیز بخوانید:
پیگیری و زمان مراجعه دوباره
در بیشتر موارد خفیف، عفونت چشم نوزاد با درمان در چند روز بهبود پیدا میکند. اما اگر ترشحات ادامهدار شد، قرمزی چشم بیشتر شد یا نوزاد بیقرار و تبدار بود، باید دوباره به پزشک مراجعه کنید.
همچنین اگر یکی از چشمها بهبود یافته ولی چشم دیگر تازه دچار ترشح شده است، این نشانهی انتشار عفونت است و نیاز به بررسی دارد.
جمعبندی مطلب عفون چشم در نوزادان
عفونت چشم نوزاد معمولاً با مراقبتهای ساده و درمان دارویی مناسب بهخوبی برطرف میشود. شناخت علائم اولیه، پرهیز از درمانهای خودسرانه و مراجعه سریع به پزشک میتواند از عوارض جدی جلوگیری کند.
اگر چشمان نوزادتان قرمز شده یا ترشح دارد، نگران نباشید؛ فقط آن را جدی بگیرید، تمیز نگه دارید و اجازه دهید پزشک علت را مشخص کند تا درمان درست انجام شود.
سوالات متداول درباره عفونت چشم نوزاد
در بیشتر موارد خیر. اما اگر عفونت ناشی از گونورهآ یا هرپس باشد، باید فوراً درمان شود تا به بینایی آسیب نرساند.
بله، تمیز نگهداشتن چشم و استفاده از کمپرس گرم میتواند کمککننده باشد، اما این روشها جایگزین مراجعه به پزشک نیستند.
پماد اریترومایسین یکی از رایجترین گزینههاست، اما نوع دقیق دارو باید توسط پزشک مشخص شود.
بله، برخی از عفونتها میتوانند مسری باشند. بهتر است وسایل شخصی نوزاد جدا باشد و دستها مرتب شسته شوند.
اگر قرمزی چشم شدید است، ترشحات زیاد است، یا نوزاد تب و بیقراری دارد، مراجعه فوری ضروری است.
منابع: ncbi.nlm.nih.gov
