وقتی صحبت از بیماریهای چشمی میشود، بیشتر ما به مشکلاتی مثل نزدیکبینی یا آبمروارید فکر میکنیم. اما گاهی مشکل از جایی کاملاً متفاوت آغاز میشود: سیستم ایمنی بدن. در برخی افراد، سیستم ایمنی به اشتباه به بافتهای سالم چشم حمله میکند و باعث التهاب، درد و حتی کاهش بینایی میشود؛ اگر در هفتههای اخیر دچار قرمزی مداوم، تاری دید یا حساسیت به نور شدهاید، ممکن است این علائم نشانهای از یک اختلال خودایمنی باشند. در این مقاله به زبان ساده بررسی میکنیم که بیماری خودایمنی چشم چیست، چه علائمی دارد، چگونه تشخیص داده میشود و چه روشهایی برای درمان آن وجود دارد، تا با شناخت بهموقع بتوانید از بیناییتان بهتر محافظت کنید.
علائم بیماری خودایمنی چشم
بیماریهای خودایمنی چشم ممکن است بهصورت ناگهانی یا تدریجی ظاهر شوند. شایعترین علائم شامل:
- تاری یا کاهش دید در یک یا هر دو چشم
- درد یا احساس فشار در چشم
- قرمزی، التهاب یا حساسیت به نور
- دیدن لکههای تیره (فلوتر)
- خشکی و سوزش چشم
اگر هر یک از این علائم را تجربه میکنید، لازم است سریعاً به چشمپزشک مراجعه کنید؛ زیرا درمان بهموقع نقش مهمی در جلوگیری از آسیب دائمی دارد.
پزشکان متخصص ما در بیمارستان تخصصی تریتا آماده ارائه مشاورههای لازم برای شما هستند. برای رزر نوبت از طریق روشهای زیر اقدام کنید.
انواع بیماریهای خودایمنی مرتبط با چشم
بیماریهای مختلفی میتوانند از نوع خودایمنی باشند و چشم را درگیر کنند. در ادامه مهمترین آنها را معرفی میکنیم:
۱. یووئیت خودایمنی (Autoimmune Uveitis)
در این بیماری سیستم ایمنی به بافت میانی چشم (یووئا) حمله میکند. علائم آن شامل درد، قرمزی، حساسیت به نور و تاری دید است. یووئیت میتواند با بیماریهایی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس همراه باشد.
۲. بیماری گریوز چشمی (Graves’ Ophthalmopathy)
در این نوع اختلال که معمولاً با پرکاری تیروئید همراه است، بافتها و عضلات اطراف چشم ملتهب میشوند. نتیجه این التهاب ممکن است بیرونزدگی چشم، دوبینی یا احساس فشار در اطراف چشم باشد.
۳. اسکلریت و اپیاسکلریت
این دو بیماری باعث التهاب در لایههای خارجی چشم میشوند. در اسکلریت، التهاب عمیقتر است و میتواند درد شدیدی ایجاد کند. این دو نوع التهاب معمولاً با بیماریهایی مانند آرتریت روماتوئید یا واسکولیت همراهاند.
۴. سندرم شوگرن (Sjögren’s Syndrome)
در این بیماری خودایمنی، غدد تولیدکننده اشک و بزاق آسیب میبینند و نتیجه آن خشکی چشم، قرمزی و سوزش است.
۵. لوپوس سیستمیک (Systemic Lupus Erythematosus)
در لوپوس، سیستم ایمنی به بافتهای مختلف بدن از جمله شبکیه و قرنیه حمله میکند و باعث التهاب و تاری دید میشود.
علت بروز بیماری خودایمنی چشم چیست؟
پزشکان هنوز علت دقیق این بیماریها را نمیدانند، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و هورمونی در بروز آنها نقش دارند.
- ژنتیک: برخی افراد بهصورت ارثی مستعد اختلالات خودایمنی هستند.
- عفونتها: برخی ویروسها میتوانند پاسخ ایمنی غیرعادی در بدن ایجاد کنند.
- هورمونها: بیماریهای خودایمنی در زنان شایعترند، که ممکن است به دلیل تفاوتهای هورمونی باشد.
- عوامل محیطی: استرس مزمن، قرار گرفتن در معرض نور شدید یا سموم محیطی میتواند در بروز بیماری نقش داشته باشد.
تشخیص بیماری خودایمنی چشم چگونه انجام میشود؟
تشخیص دقیق به بررسی کامل توسط چشمپزشک و آزمایشهای تکمیلی نیاز دارد. روشهای تشخیص شامل:
- معاینه کامل چشم و بررسی التهاب با میکروسکوپ مخصوص (اسلیت لمپ)
- آزمایش خون برای شناسایی آنتیبادیهای خودایمنی
- تصویربرداری از شبکیه و عصب بینایی
- در صورت نیاز، ارجاع به روماتولوژیست برای تشخیص بیماریهای زمینهای
درمان بیماری خودایمنی چشم
درمان بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است، اما هدف کلی کنترل التهاب و جلوگیری از آسیب دائمی به چشم است.
درمانهای دارویی بیماری خودایمنی چشم:
- کورتیکواستروئیدها: برای کاهش سریع التهاب
- داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی: مثل متوترکسات یا سیکلوسپورین
- داروهای بیولوژیک: در موارد پیشرفته برای کنترل فعالیت سیستم ایمنی
مراقبتهای کمکی
- استفاده از قطرههای مرطوبکننده
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور شدید
- معاینات منظم برای پیشگیری از عوارض دارویی
پیگیری: چه انتظاری باید داشته باشم؟
درمان بهموقع، پیگیری منظم و همکاری با پزشک، کلید کنترل موفق بیماریهای خودایمنی چشم است. بسیاری از بیماران در صورت شروع زودهنگام درمان میتوانند بینایی خود را حفظ کنند. رعایت سبک زندگی سالم، مصرف دارو طبق دستور پزشک و کنترل بیماریهای زمینهای (مانند تیروئید یا لوپوس) بسیار مؤثر است.
اگر شما نیز مشکلی در چشم خود احساس میکنید میتوانید با پزشکان ما در تریتا ارتباط برقرار کرده و برای روفع آن اقدام کنید.
جمعبندی مطلب بیماری خودایمنی چشم چیست؟
بیماری خودایمنی چشم یکی از چالشبرانگیزترین مشکلات بینایی است، اما تشخیص زودهنگام و درمان مناسب میتواند از آسیب جدی به بینایی جلوگیری کند. اگر علائمی مانند التهاب، درد یا تاری دید دارید، حتماً برای بررسی دقیق به چشمپزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول درباره بیماری خودایمنی چشم
در حال حاضر درمان قطعی وجود ندارد، اما با کنترل التهاب و مصرف دارو میتوان علائم را بهطور مؤثر مدیریت کرد.
در موارد شدید و بدون درمان، بله. اما در بیشتر بیماران با پیگیری و درمان بهموقع، بینایی حفظ میشود.
خیر. بیماریهای خودایمنی مسری نیستند، چون علت آنها عملکرد نادرست سیستم ایمنی است، نه عفونت.
بله، استرس یکی از عواملی است که میتواند باعث فعال شدن دوباره التهاب شود.
منابع:
