جوشهای ریز روی لبه پلک از مشکلات شایعی هستند که بسیاری از افراد در طول زندگی تجربه میکنند. این برآمدگیهای کوچک معمولاً دردناک نیستند، اما میتوانند ظاهر چشم را تحتتأثیر قرار دهند و گاهی احساس ناراحتی یا سوزش ایجاد کنند. بیشتر این جوشها بیخطرند و با مراقبت صحیح برطرف میشوند، اما برخی از آنها ممکن است نشانهای از التهاب یا اختلال در عملکرد غدد لبه پلک باشند و نیاز به درمان تخصصی داشته باشند. در این مطلب، به طور کامل درباره درمان جوش ریز لبه پلک، علتهای ایجاد این جوشها، علائم مهم و راهکارهایی که میتوانند به پیشگیری و درمان آن کمک کنند صحبت میکنیم.
جوش ریز لبه پلک چیست؟
جوش ریز لبه پلک معمولاً به دلیل انسداد یا التهاب غدد چربی لبه پلک (غدد میبومین) ایجاد میشود. این غدد وظیفه دارند لایه چربی اشک را تولید کنند تا سطح چشم مرطوب و سالم بماند. زمانی که ترشحات این غدد غلیظ یا مسدود شود، چربی در داخل آنها جمع شده و برجستگی ریز، سفید یا زردرنگی روی لبه پلک دیده میشود.
این جوشها میتوانند بدون درد یا همراه با کمی سوزش باشند، روی لبه خارجی یا داخلی پلک ظاهر شوند و گاهی نیز با خشکی چشم یا التهاب همراه باشند.
در بیشتر موارد، این وضعیت خطرناک نیست اما اگر تکرار شود یا با درد و تورم همراه باشد، ممکن است به یک مشکل زمینهای اشاره کند که باید بررسی شود.
علت جوش ریز لبه پلک
برای انتخاب موثرترین راههای درمان جوش ریز لبه پلک، ابتدا باید علت ایجاد آن را شناخت. شایعترین دلایل تشکیل این برآمدگیها عبارتاند از:
1- اختلال در عملکرد غدد میبومین (MGD)(h4)
شایعترین علت جوش ریز لبه پلک، اختلال در غدد میبومین است. این غدد روی لبه پلک قرار دارند و لایه چربی اشک را تولید میکنند. وقتی دهانه غدد بسته شود، چربی داخل آن جمع میشود و به شکل جوش کوچک ظاهر میشود.
علائم MGD معمولاً شامل موارد زیر است:
- احساس سوزش یا خشکی چشم
- وجود پوسته یا چربی در لبه پلک
- تاری دید گذرا
- برآمدگیهای کوچک و مکرر روی پلک
2- بلفاریت (التهاب مزمن لبه پلک)
بلفاریت، مشکل شایعی است که طی آن لبه پلک دچار التهاب، پوسته پوسته شدن و تجمع باکتریها میشود. این التهاب عملکرد غدد چربی را مختل کرده و باعث انسداد آنها میشود.
بلفاریت معمولاً مزمن بوده و اگر درمان نشود، باعث ایجاد جوشهای ریز، پوسته، خارش و قرمزی پلک میشود.
3- عفونت باکتریایی
گاهی دهانه غدد میبومین یا فولیکول مژهها دچار عفونت خفیف میشود و به شکل جوش ریز ظاهر میگردد. این نوع عفونت معمولاً با قرمزی، حساسیت به لمس و گاهی ترشح همراه است. اگر این عفونت شدیدتر باشد، ممکن است به شکل گلمژه بروز کند.
4- انسداد غدد چربی و ایجاد شالازیون
وقتی غدد چربی لبه پلک کاملاً مسدود شود، چربی در داخل آن گیر کرده و تودهای نسبتاً بزرگتر و سفتتر به نام شالازیون تشکیل میشود. شالازیون معمولاً دردناک نیست اما باعث تورم و احساس سنگینی روی پلک میشود.
5- میلیا (دانههای سفید کوچک)
ملیاها، کیستهای بسیار کوچک و سفیدرنگ هستند که ممکن است روی لبه پلک یا اطراف چشم ایجاد شوند. این دانهها معمولاً بیخطر و بدون درد هستند، اما بهصورت ظاهری شبیه جوش به نظر میرسند.
6- آلودگیهای پوستی یا استفاده از محصولات آرایشی نامناسب
باقی ماندن آرایش روی مژهها، استفاده از لوازم آرایشی تاریخ گذشته یا پاک نکردن کامل چشم میتواند باعث انسداد غدد و ایجاد جوشهای ریز شود.
7- دمودکس (مایتهای ریز پوستی)
وجود انگلهای بسیار کوچک بهنام دمودکس روی مژهها میتواند باعث التهاب لبه پلک و تشکیل برآمدگیهای کوچک شود. این مورد کمتر شایع است اما در بلفاریتهای مزمن دیده میشود.
علائم جوش ریز لبه پلک
علائم جوش ریز لبه پلک، بسته به علت ایجاد جوش متفاوت است، اما معمولاً شامل موارد زیر است:
- برآمدگی کوچک روی لبه پلک
- احساس جسم خارجی یا سوزش
- التهاب خفیف یا قرمزی
- پوستهریزی روی لبه پلک
- خشکی چشم
- حساسیت به لمس
همچنین اگر جوش با درد شدید، تورم زیاد یا اختلال در بینایی همراه باشد، باید سریعتر بررسی شود.
تشخیص جوش ریز لبه پلک
پزشک متخصص چشم معمولاً با یک معاینه ساده میتواند به خوبی علت ایجاد جوش روی پلک را تشخیص دهد. در این معاینه، ابتدا لبهی پلک و غدد میبومین بررسی میشوند تا مشخص شود آیا این غدد دچار انسداد یا اختلال عملکرد شدهاند یا خیر.
سپس پزشک به دنبال نشانههای التهاب یا عفونت میگردد و بر اساس ظاهر برآمدگی، نوع آن را تشخیص میدهد. در برخی شرایط خاص، برای اطمینان از سلامت کامل چشم، وضعیت سطح چشم و لایهی تیرفلم نیز مورد ارزیابی قرار میگیرد.
اگر این جوشها بهصورت مکرر ظاهر شوند یا همراه با علائم شدید باشند، پزشک ممکن است انجام بررسیهای تکمیلی را برای یافتن علت دقیق توصیه کند.
این مطلب را نیز بخوانید:
درمان جوش ریز لبه پلک
درمان این مشکل بسته به علت ایجاد آن انتخاب میشود. در ادامه مؤثرترین روشهای درمان جوش ریز لبه پلک را معرفی میکنیم:
1– کمپرس گرم (مهمترین و مؤثرترین درمان)
گرما باعث باز شدن غدد چربی و نرم شدن ترشحات شده و کمپرس گرم به باز شدن غدد و کاهش برآمدگیها کمک میکند.
برای انجام کمپرس گرم:
- یک حوله تمیز را با آب گرم مرطوب کنید
- ۵ تا ۱۰ دقیقه روی پلک قرار دهید
- دو تا سه بار در روز تکرار کنید
2- ماساژ ملایم لبه پلک
پس از کمپرس گرم، ماساژ آرام لبه پلک باعث خروج چربیهای گیر افتاده میشود. البته دقت داشته باشید که ماساژ باید بسیار آرام انجام شود تا پلک تحریک نشود.
3- بهداشت روزانه لبه پلک
تمیز نگه داشتن لبه پلک یکی از بهترین روشها برای درمان و پیشگیری از جوش است. برای این کار:
- از پدهای مخصوص تمیزکننده پلک یا شامپوی چشم استفاده کنید
- لبه پلک و محل رویش مژهها را بهآرامی تمیز کنید
- از پاکنکردن آرایش چشم پرهیز کنید
- این کار التهاب و انسداد را کاهش میدهد.
4- درمان دارویی
در برخی موارد، پزشک ممکن است یکی از موارد زیر را تجویز کند. توجه داشته باشید که مصرف هر دارو باید فقط تحت نظر پزشک باشد.
- قطره یا پماد آنتیبیوتیک (در صورت وجود عفونت)
- داروهای ضدالتهاب
- آنتیبیوتیک خوراکی برای بلفاریت مزمن یا اختلال شدید غدد میبومین
5- تخلیه غدد میبومین یا لایهبرداری لبه پلک
در شرایطی که روشهای درمانی بالا موثر نباشند، روشهایی مانند تخلیه تخصصی غدد، برداشتن پوستهها (Exfoliation)، استفاده از ابزارهای حرفهای برای باز کردن غدد بسته میتوانند بسیار مؤثر باشد.
اگر علائم شما با کمپرس گرم و مراقبت خانگی بهبود پیدا نکرد، مشاوره تخصصی میتواند از پیشرفت التهاب و بروز عوارض جلوگیری کند. پزشکان بیمارستان چشم پزشکی تریتا، با استفاده از تجهیزات پیشرفته میتوانند علت دقیق این مشکل را تشخیص داده و بهترین راه درمان را به شما پیشنهاد کنند.
باتنها
6- درمان شالازیون
اگر جوش ریز تبدیل به شالازیون شده باشد و با روشهای خانگی برطرف نشود، پزشک ممکن است درمانهایی مانند تزریق دارو یا تخلیه را پیشنهاد دهد.
7- درمان دمودکس (در صورت نیاز)
در موارد بلفاریت ناشی از دمودکس، داروهای مخصوص این انگل مانند محلولهای حاوی روغن درخت چای تجویز میشود.
پیشگیری از ایجاد جوش ریز لبه پلک
با رعایت چند نکته ساده میتوانید احتمال بازگشت این جوشها را کاهش دهید. این اقدامات ساده مانع انسداد غدد و ایجاد جوشهای جدید میشوند.
- پاککردن کامل آرایش قبل از خواب
- استفاده از لوازم آرایشی استاندارد و تعویض بهموقع آنها
- شستن دستها قبل از تماس با چشم
- حفظ روتین بهداشت لبه پلک
- درمان به موقع بلفاریت یا خشکی چشم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در موارد زیر لازم است چشمپزشک بررسی کند:
- جوش بیش از دو هفته باقی مانده باشد
- درد، تورم یا ترشح چرکی وجود داشته باشد
- برآمدگی بزرگتر شود یا مانع باز شدن پلک شود
- جوشها مکرراً تکرار شوند
- بینایی تحتتأثیر قرار گیرد
- تشخیص سریع مانع از ایجاد عوارض و درمان دشوارتر میشود.
جمعبندی
جوش ریز لبه پلک معمولاً بهدلیل انسداد یا التهاب غدد چربی لبه پلک ایجاد میشود و در بیشتر موارد با مراقبت صحیح قابل درمان است. کمپرس گرم، بهداشت پلک و ماساژ ملایم، از مؤثرترین راههای درمان جوش ریز لبه پلک محسوب میشوند. با این حال، در صورت درد، تورم یا تکرار مداوم، لازم است چشمپزشک بررسی دقیقتری انجام دهد تا درمان مناسب انتخاب شود.
سوالات متداول درباره جوش ریز لبه پلک
در اغلب موارد خیر. این جوشها معمولاً بهدلیل انسداد غدد چربی ایجاد میشوند و با مراقبت صحیح برطرف میشوند. اما اگر با درد، تورم یا ترشح همراه باشند، بهتر است توسط پزشک بررسی شوند.
کمپرس گرم و بهداشت منظم لبه پلک، مؤثرترین و پایهایترین روشهای درمان هستند. در صورت وجود عفونت، پزشک درمان دارویی مناسب را تجویز میکند.
مهمترین علت، اختلال در غدد میبومین و التهاب لبه پلک (بلفاریت) است. باقی ماندن آرایش، آلودگی و دمودکس نیز میتوانند نقش داشته باشند.
اگر علت التهاب خفیف یا انسداد ساده باشد، معمولاً طی چند روز تا یک هفته با کمپرس گرم و رعایت بهداشت بهتر میشود. موارد شدیدتر یا مزمن نیاز به درمان طولانیتر دارند.
خیر. فشار دادن یا تخلیه خودسرانه میتواند باعث التهاب شدید، عفونت یا آسیب بافتی شود. تخلیه تنها باید در شرایط ضروری و توسط متخصص چشم انجام شود.
بله. پاککردن کامل آرایش، شستوشوی روزانه لبه پلک و درمان بهموقع بلفاریت به جلوگیری از تشکیل این جوشها کمک میکند.
اگر جوش بیش از دو هفته باقی بماند، دردناک شود، بزرگتر شود، یا چند بار تکرار شود، لازم است متخصص چشم آن را بررسی کند.
منابع: pubmed – journals.lww – webmd
